Heb jij ook zo’n puber in huis lopen die niet kan plannen? Zo’n puber die nogal wisselvallig is qua humeur? Dat is misschien lastig, maar niet gek. Het heeft alles te maken met het puberbrein.

Het puberbrein is in volle ontwikkeling en maakt een groeispurt door. Pas vanaf ongeveer 25 jaar is een menselijk brein pas volgroeid. Daarvoor zijn er heel wat gebieden die dus nog niet optimaal functioneren.
Het achterste deel van de hersenen (waar motoriek, zicht en emoties worden bepaald) ontwikkeld als eerste. Het voorste deel van de hersenen (de prefrontale cortex) ontwikkelt als laatste. En laat die hersenkwab nu juist het ‘controlecentrum’ van de rest van de hersenen zijn. Dat verklaart al heel wat van dat ongelofelijk puberale gedrag van jouw tiener.

Nog geen controle over emoties

Emoties zijn bekend bij je tiener, die worden immers achterin de hersenen bepaald en zijn al goed ontwikkeld. Wat nog niet goed lukt, is de controle over die emoties uitoefenen. De controle over die emoties bevindt zich in die prefrontale cortex.

Je tiener kiest er dus niet voor om impulsief, onverantwoord gedrag te vertonen. Ook opgeblazen emoties – héél erg boos of juist héél erg verdrietig – overkomen hem of haar. Dit is nu eenmaal wat je tiener voelt en uit, omdat zijn verdraaide controlecentrum in dat puberbrein nog maar half functioneert.

Plannen met een puberbrein

Het abstract denkvermogen is nog in volle ontwikkeling. Plannen (van bijvoorbeeld huiswerk), keuzes maken en prioriteiten stellen is vaak erg lastig voor tieners. Ook dit zijn allemaal mentale functies die ook in die beruchte kwab voorin de hersenen worden ontwikkeld.

Gierende hormonen

Naast een amper functionerend controlecentrum, is het tienerlichaam ook onderhevig aan een stroom van hormonen. De hypofyse in de hersenen maakt vanaf het begin van de puberteit hormonen aan. Deze stofjes (oestrogeen, progesteron, enz.) veroorzaken stemmingswisselingen en zorgen ervoor dat impulscontrole erg lastig is.

Omgaan met een puberbrein als je zelf geen puberbrein hebt

Het voelt misschien alsof je tiener jou saboteert met z’n gedrag. Maar als je zo alles onder elkaar ziet, wordt je tiener misschien zelf ook gesaboteerd door zijn eigen puberbrein.
Dat een tiener er zelf niets aan kan doen, is natuurlijk geen reden om ongewenst pubergedrag toe te staan. Je hoeft niet te denken – of zeggen: ‘Ach, het is die kwab. Daar kan jij niks aan doen.’

Je tiener zal namelijk toch moeten leren hoe het wél hoort. Help hem of haar huiswerk inplannen, leer dat denken voordat je spreekt een goede eigenschap is.

Hieronder nog wat tips voor in huis:

1. Humor!

Humor relativeert. Het kan net even de druk van de ketel halen, waarna je een goed gesprek kunt hebben over het gedrag van je tiener.

2. Pick your battles

Ga niet op elk moment en over alles de strijd aan met je tiener. Hij weet heel goed hoe jij over dingen denkt. Vaak weet hij het zelf ook, als hij fout zit.
Bedenk welke zaken voor jou/jullie als opvoeder(s) echt heel belangrijk zijn en ga over die punten de confrontatie aan. Als je op elke slak zout legt, voel je jezelf eerder een politieagent dan ouder.

Lees ook het boek ‘Nieuwe puberbrein binnenstebuiten’ van Huub Nelis en Yvonne van Sark over wat jongeren beweegt en hoe je ze in beweging krijgt.

Wil je meer weten over het puberbrein en hoe andere ouders daarmee omgaan? Volg een Parenting Teenagers Course bij jou in de buurt.